หลวงพ่อพุธ ฐานิโย Thaniyo.com

          การพัฒนาจิตในแนวทางที่เป็น  “มรรค”  คือ  มีสัมมาสติ  สัมมาสมาธิ  ดังที่กล่าวแล้วข้างต้น  ก่อให้เกิดประโยชน์อย่างกว้างขวาง  สมเด็จพระญาณสังวร  สมเด็จพระสังฆราช  สกลมหาสังฆปริณายก  (2535 : 31)  ได้กล่าวถึงอานิสงส์ของการทำสมาธิภาวนาไว้  4  อย่าง  คือ

 1)  การอบรมสมาธิเพื่ออยู่เป็นสุขในปัจจุบัน 
 2)  การอบรมสมาธิเพื่อญาณทัสสนะ  ความรู้ความเห็น
 3)  การอบรมสมาธิเพื่อสติสัมปชัญญะ
 4)  การอบรมสมาธิเพื่อสิ้นอาสวะคือกิเลสที่ดองจิตสันดานทั้งหลาย

        การปฏิบัติสมาธิในแนวทางของพระพุทธศาสนา  เน้น  “ปัญญา”  เป็นหลัก  เมื่อจิตมีพลังสติสัมปชัญญะมาก  จะก่อให้เกิดปัญญาในระดับต่าง ๆ  ได้แก่
         ปัญญาระดับสูง  การรู้เท่าทันกิเลส  ตัณหา  อุปาทาน  จนสามารถตัดอาสวกิเลสได้

         ปัญญาระดับกลาง  เป็นความชาญฉลาดทางอารมณ์  (EQ)  คือ  การรู้เท่าทันจิต  มีภูมิต้านทานต่อสิ่งยั่วยุและสิ่งกระทบต่าง ๆ  เมื่อมีสิ่งยั่วยุ  (จากภายในหรือภายนอกก็ตาม)  ให้ทำหรือพูดที่เป็นการเบียนเบียนตนเองและผู้อื่น  ประพฤติผิดทำนองคลองธรรม  สติสัมปชัญญะจะเป็นเสมือนห้ามล้อไม่ให้กระทำตามสิ่งยั่วยุนั้น  เมื่อเกิดความรัก  โลภ  โกรธ  หลง  แม้จะหยุดที่ใจไม่ได้  ก็สามารถหยุดกาย  วาจา  ไม่ให้กระทำผิดศีล  5  ได้  เมื่อเกิดปัญหาหรือความทุกข์ในชีวิต  เช่น  ความพลัดพราก  ความผิดหวังเสียใจ  หรือถูกกระทบด้วยโลกธรรมทั้งฝ่ายยินดี    (อิฏฐารมณ์)  และฝ่ายยินร้าย  (อนิฏฐารมณ์)  สามารถประคองจิตให้อยู่ในความเป็นกลาง  หรือควบคุมตนเองให้อยู่ในความเป็นปกติได้  แม้อาจมีความหวั่นไหวหรือกระเพื่อมบ้างก็เพียงเล็กน้อย  ไม่ยินดีหรือยินร้ายจนควบคุมตัวเองไม่ได้  หรือทนต่อความทุกข์ไม่ได้จนต้องหาที่พึ่งในทางที่ผิด  เช่น  มั่วอบายมุข  เสพสารเสพติด  หรือหาทางออกในทางที่ผิด  เช่น  ฆ่าตัวตาย

         ปัญญาระดับต้น  เป็นความชาญฉลาดทางสติปัญญา  (IQ)  ที่ใช้ในการเรียนและการงานต่าง ๆ  ทำให้ประสบผลสำเร็จสูง  มีความผิดพลาดน้อย

         โครงการอบรมพัฒนาจิตซึ่งจัดที่วัดวะภูแก้ว  อำเภอสูงเนิน  จังหวัดนครราชสีมา  ได้จัดอบรมให้แก่นักเรียนทั้งระดับประถมศึกษา  มัธยมศึกษา  นักศึกษาระดับอุดมศึกษา  ตลอดจนข้าราชการครู  ทหาร  ตำรวจ  เป็นเวลานานกว่า  10  ปี  จำนวนผู้เข้าอบรมกว่า  300  รุ่น  ประมาณ  100,000  คน  จากการประเมินผลการอบรม  ผู้รับการอบรมเฉลี่ย  90%  ได้รับประสบการณ์ในทางบวก  ได้ประโยชน์จากการอบรมในระดับสูงจากการศึกษาประสบการณ์ที่ผู้เข้ารับการอบรมเขียนถ่ายทอดความรู้สึกที่ได้รับจากการอบรม  พบว่าผู้เข้าอบรมสามารถพัฒนาสติปัญญาได้มาก  ตั้งแต่ปัญญาระดับต้นถึงปัญญาระดับกลาง  กล่าวคือ

          - นักเรียน  นักศึกษา  ที่เรียนอ่อน  มีผลการเรียนดีขึ้น  บางคนสามารถยกระดับการเรียน  จากเรียนอ่อนเป็นเรียนเก่งในระดับต้น ๆ  ได้บางคนเคยสอบตกหมดทุกวิชา  ก็สามารถสอบผ่านทุกวิชาได้หลังการอบรมเพียง  2-3  เดือน  ส่วนผู้ที่เรียนเก่งอยู่แล้ว  ยิ่งมีผลการเรียนที่โดดเด่นยิ่งขึ้น  ทั้งนี้เนื่องจากมีสมาธิในการเรียนดีขึ้น
          - การประกอบกิจการงานต่าง ๆ  ประสบผลสำเร็จสูงขึ้น
          - สามารถแก้ไขพฤติกรรมที่เป็นปัญหาได้  เช่น  การมั่วอบายมุข  การประพฤติผิดทำนองคลองธรรม  การใช้สารเสพติด  ฯลฯ
          - เกิดสำนึกทางคุณธรรม  เช่น  มีศรัทธาในพระรัตนตรัย  ความกตัญญู  ความรับผิดชอบต่อครอบครัว  หน้าที่การงานและสังคม
          - มีความมั่นคงทางจิตใจมากขึ้น  มีความเข้มแข็ง  อดทนต่อความทุกข์และสิ่งยั่วยุที่จะชักนำไปในทางที่ผิด  พึ่งตนเองได้มากขึ้น  ไม่หาที่พึ่งในทางที่ผิด  เมื่อมีปัญหา  ใช้สติปัญญาในการแก้ไข  ไม่คิดฆ่าตัวตาย  หรือพึ่งอบายมุข

                             ฯลฯ

บรรณานุกรม

สมเด็จพระญาณสังวร  สมเด็จพระสังฆราชสกลมหาสังฆปริณายก 
ศีล สมาธิ ปัญญาในพระพุทธศาสนา. กรุงเทพฯ : ชวนพิมพ์, 2535.