หลวงพ่อพุธ ฐานิโย Thaniyo.com

พระองค์สำเร็จปฐมฌานตั้งแต่ทรงเยาว์วัย จิตของพระองค์ก็รู้จดจ่ออยู่ที่ลมหายใจ จิตจับลมหายใจไม่ลดละ ตั้งสติกำหนดรู้ที่ลมหายใจ แล้วก็เกิดความสุขดื่ม คือ ปีติ เมื่อปีติแล้วก็มีความสุข เมื่อว่าจิตมีสติและความสุขเป็นเครื่องหล่อเลี้ยงย่อมไม่ดิ้นรน กระวนกระวาย แน่วแน่อยู่กับลมหายใจ คือ เป็นหนึ่งอยู่กับลมหายใจ

ดังนั้น ปฐมฌาน จึงประกอบด้วยองค์ ๕ คือ มีวิตก คือการนึกถึงอารมณ์ วิจาร สติควบคุมจิตให้รู้อยู่ที่อารมณ์นั้น ปีติ ความสุขดื่ม อิ่มอกอิ่มใจ สุข คือความสุขกาย สุขใจ เราจะรู้กายเบา จิตเบา กายรู้ จิตรู้ แล้วจิตก็เป็นหนึ่ง คือ เอกัคคตา อันนี้คือการบรรลุปฐมฌาน

ทีนี้ เมื่อพระองค์ทรงเลิกละปฏิบัติ สมาธิ ตามแบบเดิมนี้ เมื่อพระองค์คิดหาทางคุณธรรมของพระองค์เอง ความทรงจำในอดีตก็ได้โผล่ขึ้นมา เอาว่าเราจะเริ่มต้นที่ตรงไหนหนอ ความทรงจำในอดีตก็โผล่ขึ้นมา บางอ้อ สมัยที่เราเป็นเด็ก เราเคยบำเพ็ญสมาธิ กำหนดอานาปานสติ ได้สำเร็จปฐมฌานมาแล้ว พอพระองค์นึกถึงตรงนี้ก็เริ่มจากลมหายใจนั่นเอง ลมหายใจเป็นธรรมชาติของร่างกาย ความคิดเป็นธรรมชาติของจิต

การเอาจิตจ่อรู้อยู่ที่ลมหายใจโดยมีสติรู้อยู่
วิธีปฏิบัติของพระองค์ทรงทำอย่างไร เริ่มต้นด้วยการกำหนดรู้ลมหายใจเข้า ลมหายใจออก คือ เอาจิตไปจ่อ รู้อยู่ที่ลมหายใจ มีสติควบคุมจิตให้รู้อยู่ที่ลมหายใจ แต่พระองค์ไม่ได้บังคับลมหายใจ เพียงแต่รู้ว่ามีลมหายใจอยู่เท่านั้น ลมหายใจสั้นก็ไม่ได้ว่า ลมหายใจยาวก็ไม่ได้ว่า ลมหายใจหยาบ ลมหายใจละเอียดก็ไม่ได้ว่า เพียงแต่รู้อยู่เฉยๆ ก็เพราะพระองค์รู้แล้วว่าจิตเป็นธรรมชาติ ในเมื่อจิตมีสิ่งรู้ก็จะต้องรู้ว่า อะไรสั้นยาวอย่างไร โดยที่เราไม่ต้องไปนึกว่า อันนี้สั้น อันนี้ยาว จิตเขาก็รู้อยู่ทันที อันนี้คือ จุดเริ่มของพระองค์ ทีนี้บางครั้ง จิตของพระองค์ก็ทิ้งลมหายใจซะบ้าง พระองค์ปล่อยให้ว่าง หลังจากว่างแล้ว เกิดความคิด แล้วพระองค์ก็ปล่อยให้คิดไป พระองค์ให้จิตของพระองค์เดินอยู่ที่ลมหายใจ ความคิด ความว่าง ลมหายใจ ความคิด ความว่าง ไม่ได้บังคับจิตแต่ประการใด เพียงแต่มีสติรู้อยู่อย่างเดียวเท่านั้น อันนี้ คือ หลักของพระพุทธเจ้า

ทีนี้ เมื่อพระองค์มากำหนดรู้ที่ลมหายใจ ความคิด ความว่าง ลมหายใจ ความคิด ความว่าง ในเมื่อจิตมันแน่วแน่ มั่นคง เพียงแต่จับสิ่งใดสิ่งหนึ่งใน ๓ อย่างนี้ ทีนี้เมื่อจิตของพระพุทธองค์สงบละเอียด ละเอียดลงไป ร่างกายสิ่งรู้ ก็จางหายไป แล้วในที่สุดไม่มีอะไรเหลือ เหลือแต่จิตดวงเดียวนิ่งสว่างไสว