พระธรรมเทศนา
โดย
หลวงพ่อพุธ ฐานิโย

สร้างสัญชาตญาณ “มนุษย์”

เรามีจิต มีความรู้สึกสำนึกผิดชอบชั่วดี ความรู้สึกสำนึกผิดชอบชั่วดี คือ... ความอยากได้ อยากดี อยากมี อยากเป็น ตามวิสัยของมนุษย์ทั้งหลาย มนุษย์เป็นผู้มีใจสูง นอกจากจะมีความรู้สึก รู้นึก รู้คิด ยังมีความรู้สึกสำนึกผิดชอบชั่วดี อยากได้ อยากดี อยากมี อยากเป็น

มนุษย์อยากกิน อยากดื่ม แล้วก็อยากได้ อยากดี อยากมี อยากเป็น สัตว์เดรัจฉาน มีแต่เพียงอยากกิน อยากดื่ม อยากนอน แล้วก็มีสัญชาตญาณแห่งการสืบพันธุ์ แต่มนุษย์ นอกจากอยากกิน อยากดื่ม อยากนอน ยังอยากได้ อยากดี อยากมี อยากเป็น คืออยากเป็นคนดี อยากเป็นคนใหญ่คนโต อยากเป็นคนมีวิชาความรู้ อยากมีที่ดิน อยากมีบ้าน อยากมีรถยนต์รถเก๋ง และอยากมีทรัพย์สินเงินทอง รู้จักสะสมอาหารและน้ำไว้สำหรับกินและดื่ม สะสมหยูกยาไว้สำหรับแก้โรคภัยไข้เจ็บ อันนี้เป็นวิสัยมนุษย์โดยทั่วๆ ไป

สร้าง “มนุษยธรรม”
เรามาปฏิบัติสมาธิภาวนา เพราะเราอยากดี อยากเป็นคนมีศีลมีธรรม... มีคุณธรรม คนเรามีวิชาความรู้เป็นใหญ่เป็นโต แต่ไม่มีศีลมีธรรม ก็กลายเป็นคนที่ไม่มีคุณค่า คือ ไม่มีคุณธรรม คุณธรรมที่เราจะพึงยึดเป็นหลักในเบื้องต้นก็คือ ศีล ๕ ได้แก่ การไม่ฆ่า ไม่เบียดเบียน ไม่ข่มเหง ไม่รังแก ไม่อิจฉาตาร้อน มีจิตใจปรารถนาดีต่อเพื่อนมนุษย์และสัตว์ ผู้มีบุญมีคุณทั้งหลาย มีความกตัญญูกตเวทีต่อพ่อต่อแม่ ต่อครูบาอาจารย์ ต่อบรรพบุรุษ ต่อประเทศชาติบ้านเมือง กตัญญู ก็คือ รู้คุณที่ท่านทำแล้วแก่เรา กตเวที ก็คือ การทำตอบ

พ่อแม่เป็นผู้มีบุญมีคุณ เรามีมือยกขึ้นไหว้พ่อแม่เราก่อน เรามีทรัพย์สมบัติ มีของอยู่ของกิน หยิบยื่นให้พ่อแม่เราก่อน รองลงมาก็ครูบาอาจารย์ผู้สั่งสอนวิชาความรู้ให้แก่เรา อันนี้เป็นคุณธรรมของมนุษย์ที่จะพึงยึดเป็นหลักปฏิบัติ

สร้างมิตร
หลักธรรมอื่นๆ : ความหมั่น ความขยันในการศึกษาเล่าเรียน เมื่อมีวิชาความรู้ รู้จักรักษาทบทวนบ่อยๆ อย่าให้หลงให้ลืม เมื่อมีวิชาความรู้ เอาวิชาความรู้เป็นเครื่องมือสร้างความดีกับเพื่อนบ้าน ได้แก่ การแนะนำพร่ำสอน ชี้ทางที่เป็นคุณเป็นโทษ ประโยชน์และมิใช่ประโยชน์ แนะนำให้ละความชั่ว ประพฤติความดี ความชั่ว ก็คือ การฆ่า การเบียดเบียน การข่มเหง การรังแก การอิจฉาตาร้อน ความดี ก็คือ การไม่ฆ่า ไม่เบียดเบียน ไม่ข่มเหง ไม่รังแก ไม่อิจฉาตาร้อน อันนี้เป็นความดี